چرا کالای وطنی، ظرافت کالای خارجی را ندارد

مقیاس اقتصادی تولید در ایران پایین است

گاه تولیدکنندگان وطنی کالاهایی می‌سازند که در قیاس با مشابه خارجی ظرافت و زیبایی ظاهری ندارد؛ علت اصلی این مسئله چیست و برای رفع آن چه اقداماتی لازم است؟

چرا  نظر مردم در کالای ایرانی چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد؟

دکتر فرشید شکرخدایی، نایب رئیس انجمن مدیریت کیفیت ایران در رابطه با این سئوالات و کیفیت کالای ایرانی و ظرافت و زیبایی ظاهری محصولات گفت‌وگویی اختصاصی با رادیو اقتصاد داشته که در ادامه می‌خوانید:

*ظاهر زیبا و دلخواه برای هر کالای ایرانی چقدر اهمیت دارد؟

ما هشت بُعد کیفیت داریم، یکی از ابعاد کیفیت موضوع زیبایی است، خود زیبایی در واقع در کالاهای متفاوت، وزن متفاوت دارد، معمولا در کالاهایی که به صورت روزانه استفاده می‌شود. جلوی دید کاربر است، بُعد زیبایی بُعد مهمی است. مثل گوشی همراه، مبلمان، مثل لباس… اینها موردهایی هست که ما هرروز می‌بینیم. در رابطه با بحث زیبایی اگر بخواهیم این موضوع را ریشه یابی کنیم می‌بینیم که ما در ایران در این زمینه ضعف داریم.

در این زمینه دو موضوع را می‌توانم مطرح کنم؛ یک، موضوع طراحی صنعتی که درکشور ما کمی جوان است. به طور مثال: در کشور چین، شرکتهای برای طراحی صنعتی وجود دارد که هزار نفر در آن مشغول بکار هستند و تقریبا تمام شرکت‌های بزرگ که مثلا هفت یا هشت غول چینی هستند بصورت متمرکز با این شرکت کار می‌کنند. مثلا اگر بخواهند لیوان یا خودرویی یا تلویزیون طراحی کنند به این شرکت‌ها سفارش می‌دهند و این ها کار طراحی صنعتی را انجام می‌دهند.

ما در کشور خودمان تلاش کردیم که واحد طراحی صنعتی را داخل شرکت ایجاد کنیم از همین رو کمی توانمندی ما نسبت به کشورهایی که به صورت متمرکز دوهزار طراح صنعتی دارند، که به طور همزمان با هم اینکار را انجام می‌دهند، کمتر است.

*علت چیست؟

علت این است که صرفه به مقیاس تولید نداریم، تولیدات ما آنقدر بالانیست که به صرفه باشد، شما هزینه طراحی را بدهید. برای مثال تولیدکننده لباس و کفش ما، تیراژش ۳ یا ۴ میلیون نیست که رقم بزرگی را هزینه طراحی کند. پس مهمترین عاملی که در بحث طراحی صنعتی ما عقب می‌افتیم این است که مقیاس اقتصادی تولید در کشور ما پایین است.

*علت مشخص است که گفته شده تولید بالانیست، ولی زمانی فروش افزایش پیدا می‌کند که به خواست مشتری باشد، اینجا معطل چه کسی است؟

اگر تولید کننده ما همزمان که در حال طراحی است علاوه بر مصرف کننده ایرانی، مصرف کننده کشورهای همسایه که تقریبا جمعیتی نزدیک به ۴۰۰ میلیون نفر رو شامل می‌شود را هم در نظر بگیرد در آنزمان مشکل رسیدن به اسکله مشکل اقتصادی حل می‌شود.

ما معمولا در کشور خودمان با هدف صادر کردن به کشورهای منطقه طراحی نمی‌کنیم، که این از نقطه ضعف های ملی ما است. به نظر می‌آید که ما باید یاد بگیریم که همزمان که داریم طراحی می‌کنیم یک کالایی را (یک تلویزیون- یخچال- …) هرچیزی را که طراحی می‌کنیم از اول ذائقه حداقل کشورهای همسایه یا کشورهای هدف صادراتی خودمان را هم لحاظ کنیم، که بتوانیم در واقع این موضوع رو از لحاظ اقتصادی به صرفه کنیم. نکته بعدی این است که یکی از ویژگی هایی که ما در بحث زیبایی داریم بخصوص در دوران جدید موضوع تنوع است.

تنوع هم در واقع به این معناست که ما باید خیلی سریع نمونه‌های زیباتر و بهتر را وارد بازار کنیم، که خود این تنوع یعنی قالب سازی جدید، یعنی طراحی جدید، مواد و ورودی جدید و این در واقع خود لجستیک کشور ما هم در توان این تنوع نیست. در خودروسازی هم شما این معضل را می‌بینید که توان قطعه سازی و لجستیک و تغییر قالبهای ما چقدر پایین است.

*آیا موضوع لجستیک که به آن اشاره کردید صرفا فناوری است یا مباحث دیگر را هم در برمی‌گیرد؟

نه، موضوع لجستیک به معنی جابجایی کالا در کشور است که متاسفانه در کشور ما نسبت به دیگر کشورها خیلی گران است.به طور مثال اگر من یک قطعه سازی داشته باشم در شهر اصفهان و کارخانه در مشهد باشد فرض کنید که یک قطعه از خودرویی را بخواهیم تولید کنیم، هزینه جابجایی ما علیرغم اینکه سوخت در کشور ما بسیار ارزان است، بیشتر از جابجایی همین مقدار مسافت در کشور دیگر است. اینها هم در واقع موانع ارتقا و تنوع محصولات در ایران هستند.

نکته دیگر که خدمت شما عرض کنم این است که خود کالای زیبا ، کالایی که از بُعد زیبایی حرفه ای باشد در ذات ایرانی ها است، چون ایرانی ها معروفند به اینکه همیشه محصولاتشون با هنر ترکیب شده است. اگر شما یک مقداری به کالاهای سنتی در واقع دست ساز ایرانی نگاه کنید، می‌بینید که ما هیچ کالایی نداریم که ایرانی ها تولید کنند برای کوبیدن به دیوار، ما فرش های زیبایی می بافیم که در زیر پا میاندازیم، ما کاسه و بشقابهایی هم که طراحی کردیم، مینا کاری بوده و زیبا.این فرهنگ ایرانی است، فرهنگ ایرانی در همه جای دنیا در تاریخ هنر تدریس می‌شود.

*با توجه به قدمت زیبایی در دست ساز های هنر ایرانی آیا هم اکنون هم به مانند گذشته هنرمندان ایرانی نسبت به ارائه کالای زیبا علاقه نشان می‌دهند؟

ایرانی ها عادت داشتند در طول تاریخ که اگر لباسی برای خودشان می‌دوختند یا چیزی زیر پایشان می انداختند یا از ابزاری استفاده می‌کردند، آنرا زیبایش کنند و این فرهنگ ایرانی است.

انقلاب صنعتی که وارد ایران شد ما یک مدتی از هنر ایرانی بودنمان فاصله گرفتیم و شروع به کپی برداری از نمونه های خارج از کشور کردیم ولی الان باید دوباره برگردیم به طراحی‌هایی که در ذات خودشان تلفیقی از هنر و صنعت داره مانند فرش که ما ادعا می‌کنیم تلفیق هنر و صنعت است، این فرهنگ باید در همه چیز نمو کند مانند کفش ، لباس و… در خودروسازی هم ما باید دیده شود و این یک فرهنگی است که یک مقدار دچار آسیب شده است. بطور مثال: در روستاهای استانهای کویری ما در هر روستا که برید کفترخانه می‌بینید. این کفتر خانه ماهیت جمع آوری فضله کبوتر بوده برای کود. اما می‌بینیدکه همه این فضله خانه ها بسیار زیبا طراحی شده، که هنوز در خود روستاها جز جاذبه گردشگری محسوب می‌شود.

*منظور شما این است که توجه همیشه در ما ایرانی ها هست منتها الان با توجه به مسائلی که طراحی صنعتی و بحث تنوع که شما مشکلاتشان را برشمردید و بحث لجستیک و قالب سازی و طراحی، الان داریم ازآن غفلت می‌کنیم در نهایت مردم معتقد هستند آن طور که باید ما ظرافت و زیبایی را در محصول ایرانی نمی‌بینیم؟

در همین رابطه می‌خواستم عرض کنم که بعد از تولید انبوه و قیمت پایین ویژگی اول تولید انبوه است. اما همین حالا انتظار مشتری علاوه بر اینکه قیمت پایین باشد این است که زیبا هم باشد همان ویژگی های اول در کالای اختصاصی داشتیم حالا در تولید انبوه هم داریم که همان زیبایی ها مستتر باشد.

*راهکار جلب رضایت مشتری برای افزایش تولید انبوه چیست؟

این همان چیزیست که ما در دنیای بیرون می‌بینیم، که تنوع زیاد خیلی از کالاها در دنیای بیرون به کشور ماهم رسیده است، اگر شما به بازار موبایل تشریف ببرید هرهفته یک مدل جدید وارد بازار می‌شود و این تنوع وحشتناک و خیلی زیاد هست که در واقع ذائقه مشتری تحمیل کرده به تولید کننده که این را رعایت کنند. در کشور ما به نظر می‌آید اگه سطح اقتصادی مردم بالاتر برود و کمی تقاضا ، تقاضای حرفه ای باشد تولیدکنندگان ماهم مجبور خواهند بود که این کالای تقاضای حرفه ای را جواب بدهند. وقتی تقاضا کاهش پیدا می‌کند و مردم در صف هستند شما دیگر زیبایی برایتان در الویت نیست و بعد از این که از این مرحله رد شویم حتما رقابت برای این موضوع شکل خواهد گرفت.

*تولید محصول حرفه ای با ظرافت و زیبایی بشرط عدم افزایش قیمت کالا خواست مردم است. شما بعنوان نماینده تولیدکنندگان چه راهکاری برای این موضوع پیشنهاد می‌کنید؟

تنها راهی که اینجا باقی می‌ماند این است که هدفی که شما می‌گویید محقق شود موضوع رقابت است، اگر ما همین حالا در بازار کشورمون به اندازه کافی تولید کننده شامپو داشته باشیم. اینها حتما برای زیبایی بسته بندی باهم رقابت می‌کنند، بر روی کیفیت مواد با هم رقابت خواهند کرد، ولی اگر فقط ما یک تولید کننده شامپو در کشور داشته باشیم در واقع می‌شود همان شامپوی قدیمی پاوه که در واقع تخم مرغی قدیمی خمره ای که هنوز هم در حال تولید است و تنوعی هم در آن نیست، بنابراین رقابت اینکه شما می‌فرمایید را محقق می‌کند. پس برمی‌گردیم دوباره به بهبود کسب و کار، توسعه رقابت در کشور ،عرضه کنندگان متنوع و در نهایت خود نیاز بیشتر تولید کنندگان را هدایت می‌کند به سمت زیبایی بیشتر و جزییات کیفیت بهتر کالاها و خدمات.

و اگر بخواهیم راهکار کلان خدمات عرض کنیم؛ برداشتن موانع رقابت در کشور، در نهایت موجبات رضایت مشتری می‌شود. دیوار بلند تعرفه مثل آنچه که در خودروسازی انجام دادیم یا چیزهایی که در صنایع دیگر انجام دادیم هیچگاه در هیچ کشوری موجب رضایت مردم نشده است، در ایران حدود ۴۰ -۵۰ سال است که خودرو سازی داریم و حمایت می‌کنیم ولی با دیوار بلند تعرفه آخر هم مردم ایران از کیفیت خودروهای ایرانی ناراضی هستند درحالی که اگر تعرفه ها را پایین می‌آوردیم شاید خیلی همه چیز بهتر بود.