توسعه فضای سیاسی بین المللی و ایجاد امکان ارتباطات تجاری در فضای پسابرجام اتفاق مبارکی است که موجب شده است بار دیگر کمبود رتبه بندی های داخلی مناسب را بیش از پیش احساس کنیم. رتبه بندی ریسک پروژه های سرمایه گزاری و رتبه بندی اعتباری شرکت های بورسی کشور از جمله مهمترین حوزه هایی هستند که نیاز مبرم به تعجیل دارند. متاسفانه نگاه به توانمندی داخلی در این حوزه ها بسیار کم رنگ است و دولتی های مدعی اقتصاد مقاومتی مبتنی بر نگاه درون زا و برون نگر برخلاف ادعاها به دنبال شرکت های خارجی هستند که رتبه بندی ها را سامان دهند. واضح است که شرکت های خارجی معتبر دنیا بدون داشتن اطلاعات بلند مدت موثق و پایگاه های داده معتبر از بنگاه ها و فعالیت های اقتصادی کشور قادر به انجام حرفه ای این کار نیستند و از این رو ریسک ها را بسیار بیشتر از واقعیت ارزیابی می کنند. این رویکرد محتاطانه که به دلیل عدم وجود داده های لازم در بسیاری از ارزیابی ها و رتبه بندی ها لحاظ شده است، هزینه های هنگفتی را به کشور تحمیل می کند که نرخ بیمه ها از آن جمله است.
به نظر می رسد در مسیر رشد اقتصادی کشور، با جدیت و همت مضاعفی تاسیس و راه اندازی موسسات رتبه بندی را پیگیری نمود. خوشبختانه تاسیس “مرکز ملی رتبه بندی ایران” در اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی ایران سرانجام با همین هدف در حال تحقق است. این مرکز با صدور مجوز و نظارت بر عملکرد شرکت های رتبه بندی، راهگشای رتبه بندی های معتبر و متنوع در کشور خواهد بود. محک خوردن توان بخش خصوصی در انجام این فعالیت مهم و اساسی آزمون دیگری برای بخش خصوصی است تا مسوولیت بزرگی را در اقتصاد بر عهده گیرد. علمی و عادلانه بودن رتبه بندی ها مهمترین وظیفه این شرکت هاست. در این مسیر یادگیری از تجربیات موفق ملی و بین المللی، همچنین استفاده از پایگاه های داده متمرکز جهت همگرایی و تکرارپذیری رتبه بندی در کشور و همچنین تمرکز بر آموزش و تربیت نیروی انسانی ماهر در این حوزه از مهمترین اقداماتی است که می بایست انجام شود. تیم های رتبه بندی در سطح بین المللی چند تخصصی بوده و حداقل حوزه های مالی، مدیریتی، اجتماعی، حقوقی و قانونی شرکت توسط افراد متخصص مورد ارزیابی موشکافانه قرار می گیرد. از این رو تربیت چنین تیم هایی که به صورت مستقل هم اکنون در کشور موجود هستند ولی احتمالا کار مشترک نکرده اند از مهمترین وظایف مرکز ملی رتبه بندی خواهد بود.
زیرساخت لازم دیگر برای ایجاد و توسعه شرکت های رتبه بندی، امکان استفاده از پایگاه های داده متمرکز و قابل اعتماد است که موجب درک درست از وضعیت کسب و کار شرکت ها خواهد شد. پایگاه اطلاعات بورس و همچنین پایگاه های داده مهم که با سرمایه گزاری بخش خصوصی و دولتی در کشور شکل گرفته اند همگی قابل استفاده توسط این تیم ها خواهند بود که البته در این میان لزوم تشکیل پایگاه های داده بیشتر در کشور بیش از پیش احساس خواهد شد. ایجاد ارتباط با حاکمیت و قانع کردن دولتمردان برای استفاده از این رتبه بندی ها در تخصیص منابع، پروژه ها، حمایت ها و پشتیبانی ها از مهمترین وظایف مرکز ملی رتبه بندی ایران خواهد بود.
امید است در دوران جدید پساتحریم شروعی بهتر و سریعتر به سوی اقتصادی درون زا و برون نگر داشته باشیم. سال نو سال توسعه رتبه بندی در کشور و جاری سازی عدالت به معنای واقعی در کشور خواهد بود.
